Ο νέος αυτός μύκητας, όπως σημειώνει το Bloomberg, εμφανίστηκε φέτος στην κύρια καλλιέργεια μπανάνας στην Αυστραλία και εξαπλώθηκε σε καλλιέργειες στην Ασία και στην Αφρική. Ο εν λόγω μύκητας που έχει αρχίσει να εμφανίζεται σε καλλιέργειες ανά τον κόσμο από το 1990 και μετά, χωρίς, ευτυχώς, να επηρεάσει τον κορυφαίο εξαγωγέα μπανάνας στον κόσμο, τον Ισημερινό, χαρακτηρίζεται ως «μεγάλος εφιάλτης».
Τα Ηνωμένα Εθνη, μάλιστα, τονίζουν ότι ο εν λόγω μύκητας απειλεί την προσφορά μπανάνας ανά τον κόσμο, ενώ οι καλλιεργητές της Λατινικής Αμερικής έχουν ήδη αρχίσει να λαμβάνουν μέτρα για να περιορίσουν τον κίνδυνο τα δένδρα τους να προσβληθούν από τον ιό.
Πώς σώθηκε η παγκόσμια παραγωγή μπανάνας το 1950
Η παραγωγή Gros Michel μπανάνας το 1950, όταν είχε κινδυνεύσει ξανά με εξαφάνιση λόγω μύκητα, διασώθηκε, τελικά, με τη μετάβαση σε μια διαφορετική ποικιλλία μπανάνας που ονομάζεται Cavendish. Η διαφορά του τώρα με το τότε είναι το γεγονός ότι σήμερα, δεν υπάρχει υποκατάστατο, δεν έχει βρεθεί μια άλλη ποικιλία μπανάνας. «Δεν έχουμε κάτι που θα μπορούσε να αντικαταστήσει την Cavendish», δήλωσε ο Γκερτ Κέμα, επικεφαλής ερευνητής φυτών του Πανεπιστημίου Wageningen της Ολλανδίας ο οποίος μελετά τις ασθένειες της μπανάνας.
Μέρος του προβλήματος αποτελεί και το γεγονός ότι η καλλιέργεια μπανάνας, τον τελευταίο αιώνα, βασίστηκε σε μια ενιαία ποικιλία και όχι σε πολλές και διαφορετικές.
Γιατί τώρα κινδυνεύει πραγματικά με εξαφάνιση η μπανάνα
Ενώ υπάρχουν πάνω από 1.000 τύποι μπανάνας, οι περισσότερες από αυτές δεν είναι κατάλληλες για κατανάλωση ή δεν μπορούν να καλλιεργηθούν. Επιπλέον, οι παραγωγοί και οι εξαγωγείς, για να μπορέσουν να βγάλουν χρήματα, έπρεπε να στηριχτούν σε μια και μόνο ποικιλία για να εξασφαλίσουν την ομοιομορφία και να κατεβάσουν το κόστος παραγωγής.
Ολα αυτά μέχρι το 1960, όταν οι μπανάνες Gros Michel, εξαφανίστηκαν, ύστερα από δεκαετίες καλλιέργειας, λόγω του προαναφερθέν μύκητα, που ονομάστηκε «νόσος του Παναμά».
«Η μονοκαλλιέργεια, η εξάρτηση από μια και μόνο ποικιλία μπανάνας, μπορεί να έχει χαμηλό κόστος παραγωγής, αλλά κάνει και τα φρούτα ευαίσθητα στις ασθένειες», τονίζει ο Νταν Κοπελ, ο οποίος έχει ταξιδέψει σε πάνω από 30 χώρες για να δοκιμάσει διάφορες ποικιλίες μπανάνας και να γράψει το βιβλίο του «Μπανάνα: Η μοίρα των φρούτων που άλλαξε τον κόσμο».
Το κόστος της μετάβασης σε μια νέα ποικιλία
Ακόμη, όμως, και αν τελικά αν η παραγωγή ενός φρούτου διασωθεί με τη μετάβαση σε μια νέα ποικιλία, αυτό συνεπάγεται μεγάλο κόστος. Οταν εξαφανίστηκε η Gros Michel και η Cavendish αποδείχθηκε ότι έχει ανοσία στον εν λόγω μύκητα και συνεπώς άρχισε η παραγωγή της, οι μπανάνες έγιναν πιο μικρές, λιγότερο ανθεκτικές και λιγότερο νόστιμες. Και αν και επέτρεψε στη βιομηχανία της μπανάνας να ανακάμψει, η μετάβαση στη νέα ποικιλία είχε μεγάλο κόστος. Και αυτό γιατί απαιτήθηκαν μικρότερα κουτιά για τη μεταφορά της, ενώ μέχρι τότε χρησιμοποιούνταν μεγάλα εμπορευματοκιβώτια, ενώ χρειάστηκαν χρόνια για να μεγαλώσουν και οι παραγωγές.
Ο νέος μύκητας
Τις δύο τελευταίες δεκαετίες, μια νέα νόσος που ονομάζεται «Νόσος του Παναμά, τροπική κούρσα 4» εμφανίστηκε και απείλησε την παραγωγή της ποικιλία Cavendish σε Φιλιππίνες, Κίνα και κάποια μέρη της Αφρικής.
Αυτή τη χρονιά η ασθένεια έφθασε και στο Κουίνσλαντ, όπου καλλιεργείται το 90% την μπανάνας στην Αυστραλία. Ο νέος αυτός μύκητας, χτυπά το φυτό αρχικά στη ρίζα και στη συνέχεια εισέρχεται σε όλο το δένδρο μέσο του αγγειακού ιστού.
Το πρώτο σύμπτωμα της προσβολής του φυτού από τον εν λόγω μύκητα είναι το κιτρίνισμα των φύλλων του, τα οποία αργότερα μαυρίζουν και στεγνώνουν. Αξίζει να σημειωθεί, πάντως, σε αυτό το σημείο, ότι ο εν λόγω μύκητας δεν αποτελεί απειλή για τον άνθρωπο.
Απαισιόδοιξοι οι καλλιεργητές
Ειδικά μέτρα για τη αναστολή εξάπλωσης του μύκητα δεν έχουν ληφθεί, ωστόσο, οι καλλιεργητές του Ισημερινού έχουν ζητήσει από τη κυβέρνηση να γίνει μια ειδική απολύμανση.
«Αν κάνουμε ελέγχους σε περιφερειακό επίπεδο, τότε ο εν λόγω μύκητας θα είναι πολύ δύσκολο να εξαπλωθεί», δηλώνει ο Εντουάρντο Λεντέσμα, διευθυντής του Οργανισμού Εξαγωγών μπανάνας του Εκουαδόρ. «Δεν είαι αδύνατο να τον εμποδίσουμε, γιατί τίποτα δεν είναι αδύνατο στη ζωή, αλλά είναι πολύ δύσκολο».
Και αν και το στέλεχος του μύκητα δεν μεταδίδεται στους ανθρώπους, δυστυχώς μεταφέρεται πολύ εύκολα μέσω των ανθρώπων. Πώς; Μέσα από βρώμικα παπούτσια, ελαστικά φορτηγών, εμπορευματοκιβώτια, ή άλλο μολυσμένο εξοπλισμό, αλλά και μέσα από τη βροχή, τις πλημμύρες και την απορροή υδάτων. Και επειδή το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγής μπανάνας στον κόσμο αποτελείται από Cavendish η κλώνους αυτής, η ασθένεια επηρεάζει όλη την παραγωγή.
Τι λένε οι μεγάλοι εξαγωγείς
Η Dole ανέφερε ότι ο μύκητας δεν έχει προσβάλλει φυτά στην Αμερική ή τη δυτική Αφρική από όπου η εταιρεία εισάγει μπανάνες, ενώ πρόσθεσε ότι ψάχνει τρόπους για την ανάπτυξη μιας πιο ανθεκτικής μπανάνας.
Η Del Monte ανέφερε ότι καμία από τις εταιρείς της στη Λατινική Αμερική δεν έχει επηρεαστεί και ότι δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας. Πρόσθεσε ακόμη ότι έχει λάβει όλα τα απαραίτητα μέτρα γι ανα αποτρέψει το… μύκητα να εισέλθει στις καλλιέργειές της.
Η Chiquita αρνήθηκε να σχολιάσει το πώς η εταιρεία θα διαχειριστεί το σχετικό κίνδυνο.
Ερευνητές τονίζουν ότι ασθένεια θα συνεχίσει να εξαπλώνεται. «Η ιστορία επαναλαμβάνεται», δήλωσε ο συγγραφέας Κόπελ και κατέληξε: «Αν κοιτάξετε το χάρτη, θα δείτε ότι αυτή η ασθένεια… περπατά».
