Η εφίδρωση είναι ο τρόπος που έχει οργανισμός για να ρυθμίζει τη θερμοκρασία του. Είναι ο μηχανισμός ψύξης του σώματος!
Όταν το σώμα εκτεθεί σε υψηλές θερμοκρασίες η σε έντονη άσκηση, ανεβαίνει η ροή του αίματος και έτσι απελευθερώνεται ιδρώτας από τους πόρους του δέρματος. Μόλις λοιπόν ο ιδρώτας αρχίσει να εξατμίζεται, δημιουργείται ένα αίσθημα δροσιάς στο σώμα! Έτσι η θερμοκρασία που ανέβασε το σώμα λόγω της υψηλής ροής του αίματος, αποβάλλεται με αυτόν τον τρόπο. Όσο για τα συστατικά του, αποτελείται κατά 99% από νερό και το υπόλοιπο 1% είναι -μεταξύ άλλων- χαλκός, άλατα, κάλιο και νάτριο.
Πόσο ιδρώνει ένας μέσος άνθρωπος;
Υπό κανονικές συνθήκες χάνουμε περίπου μισό λίτρο ιδρώτα την ημέρα. Βέβαια, η ποσότητα και η συχνότητα της εφίδρωσης εξαρτώνται από πολλούς παράγοντες, όπως η κληρονομικότητα και η υφή του δέρματος. Σε γενικές γραμμές, άνθρωποι με ξηρό δέρμα έχουν λιγότερο ενεργούς ιδρωτοποιούς αδένες, ενώ οι άνθρωποι με λιπαρό έχουν μεγαλύτερους πόρους και ιδρώνουν ευκολότερα.
Τι είναι η υπεριδρωσία;
Ο ιδρώτας φυσιολογικά ρυθμίζει τη θερμοκρασία του σώματός μας για αυτό και αποβάλλεται περισσότερο σε θερμό περιβάλλον. Η υπεριδρωσία είναι η κατάσταση κατά την οποία ιδρώνουμε περισσότερο από τις φυσιολογικές ανάγκες του οργανισμού για θερμορρύθμιση.
Όταν δεν υπάρχει κανένα λόγος που ιδρώνεις…
Αρχικά δεν πρέπει να ανησυχείτε. Το φαινόμενο του παραπανίσιου ιδρώτα κατά κανόνα δεν είναι κάτι ανησυχητικό για την υγεία, ούτε φυσικά μπορεί να οφείλεται σε κάποιο άλλο παθολογικό αίτιο. Απλά κάποιοι οργανισμοί συμβαίνει να παρουσιάζουν αυτό το ιδιοπαθές, όπως χαρακτηρίζεται, σύμπτωμα.
Όταν η υπερβολική εφίδρωση επηρεάζει τα χέρια, τα πόδια και τις μασχάλες, ονομάζεται πρωτοπαθής ή εστιακή υπεριδρωσία. Η πρωτοπαθής υπεριδρωσία επηρεάζει το 2 έως 3% του πληθυσμού, αλλά λιγότερο από το 40% από αυτούς ζητούν ιατρική συμβουλή. Στην πλειονότητα των περιπτώσεων πρωτογενούς υπεριδρωσίας, δε βρίσκεται κάποια αιτία.
Αν η εφίδρωση εμφανίζεται ως αποτέλεσμα μιας άλλης ιατρικής κατάστασης, ονομάζεται δευτεροπαθής υπεριδρωσία. Η εφίδρωση μπορεί να συμβαίνει σε όλο το σώμα, ή σε μια περιοχή.
Γιατί παθαίνουμε υπεριδρωσία;
Γιατί υπάρχει κάποια δυσλειτουργία στο συμπαθητικό νευρικό μας σύστημα, το οποίο είναι υπεύθυνο για την ρύθμιση της θερμοκρασίας του σώματος.
Έτσι παρατηρείται είτε υπερβολική παραγωγή ενός συγκεκριμένου νευροδιαβιβαστή (ακετυλοχολίνη) από το συμπαθητικό νευρικό σύστημα, είτε υπερβολική αντίδραση των ιδρωτοποιών αδένων ακόμα και σε κανονικά επίπεδα παραγωγής νευροδιαβιβαστή. Και στις δύο περιπτώσεις όμως περίπτωση, το αποτέλεσμα είναι η υπερβολική εφίδρωση.
Η εφίδρωση ελέγχεται από το αυτόνομο νευρικό σύστημα, τμήμα του νευρικού συστήματος. Επειδή η εφίδρωση είναι ο φυσικός τρόπος του σώματος για τη ρύθμιση της θερμοκρασίας, οι άνθρωποι ιδρώνουν περισσότερο όταν έχει ζέστη, αλλά και κατά την άσκηση, ή ως αντίδραση σε καταστάσεις που τους κάνουν να νευριάζουν, να θυμώνουν, να νιώθουν αμηχανία ή φόβο.
Η υπερίδρωση είναι μία παθολογική κατάσταση για την οποία υπάρχει η λανθασμένη εντύπωση ότι είναι σπάνια. Πρόσφατες όμως έρευνες έδειξαν ότι μέχρι 3% του πληθυσμού παρουσιάζουν πρωτογενή υπερίδρωση. Το 1,4% παρουσιάζει υπερίδρωση στις μασχάλες και το 0,5% υποφέρει από υπερβολική παραγωγή ιδρώτα που επηρεάζει αρνητικά τις καθημερινές του δραστηριότητες και τους προκαλεί άγχος και αμηχανία. Υπάρχει βεβαίως και η κληρονομικότητα αφού το 50% περίπου των ασθενών έχουν κάποιον στην οικογένεια τους που έχει το ίδιο πρόβλημα.
Συνέπειες της υπεριδρωσίας
Η υπεριδρωσία προκαλεί ένα μεγάλο εύρος προβλημάτων στη δουλειά και στο σπίτι που περιλαμβάνουν:
- Σοβαρά συναισθηματικά και κοινωνικά προβλήματα,
- Τάση να λερώνουν τα ρούχα και συνεπώς ανάγκη συχνής αλλαγής
- Αυξημένο κίνδυνο μολύνσεων του δέρματος
- Οι ασθενείς που ιδρώνουν υπερβολικά τη νύχτα είναι αυτοί που πρέπει να προσέξουν ιδιαίτερα και να προσφύγουν στο γιατρό τους για να υποβληθούν σε κάποιες εξετάσεις.
- Η διάγνωση της υπερίδρωσης βασίζεται στη λεπτομερή λήψη του ιστορικού του ασθενούς και της πάθησης του. Η κλινική εξέταση όπως επίσης και οι συμπληρωματικές εργαστηριακές εξετάσεις βοηθούν στη διάγνωση και την εξακρίβωση του είδους και της πιθανής αιτίας της νόσου.
- Η διάγνωση και θεραπεία χρειάζονται σήμερα μια πολυθεματική προσέγγιση από τον προσωπικό γιατρό του ασθενούς, το δερματολόγο, το νευρολόγο και το χειρουργό.
- Η προσέγγιση θα εξαρτηθεί από τις περιοχές του σώματος που επηρεάζονται από την υπερίδρωση, από το βαθμό σοβαρότητας της νόσου και την ανταπόκριση στις θεραπείες που υπάρχουν.
Πώς όμως θα καταλάβεις πως αυτό είναι πρόβλημα;
Απλές καθημερινές δυσκολίες από τον ιδρώτα θα πρέπει να σε βάλουν σε υποψίες. Είναι εύκολα αντιληπτή από τον πάσχοντα: οι λεκέδες στα ρούχα (στις μασχάλες), ο δισταγμός στη χειραψία, τα μουσκεμένα παπούτσια είναι κάποια από τα καθημερινά προβλήματα που αντιμετωπίζει. Σημειωτέον ότι η υπεριδρωσία δεν σημαίνει απαραίτητα και δυσοσμία.
Με πιο απλά λόγια εκεί που κάποιος άλλος άνθρωπος θα ιδρώσει λίγο ή και καθόλου, ένα άτομο με ιδιοπαθή υπεριδρωσία θα γίνει “μούσκεμα”! Εμφανίζεται συμμετρικά στο σώμα (παλάμες – πέλματα – μασχάλες – πρόσωπο – κορμός) σε αυξημένη θερμοκρασία περιβάλλοντος ή σώματος (π.χ. κατά την γυμναστική) καθώς και στο συναισθηματικό στρες. Στο στρες μάλιστα η υπεριδρωσία προτιμά τις παλάμες και τα πέλματα ενώ γενικά ελαττώνεται κατά τον ύπνο.
Αιτίες υπερβολικής εφίδρωσης:
- Αλκοόλ
- Καφεΐνη
- Καρκίνος
- Πολύπλοκο περιφερειακό σύνδρομο πόνου (CRPS)
- Συναισθηματικές ή αγχωτικές καταστάσεις (άγχος)
- Άσκηση
- Πυρετός και λοιμώξεις
- Υπογλυκαιμία
- Φάρμακα, όπως η ορμόνη του θυρεοειδούς, η μορφίνη, τα φάρμακα για τον πυρετό και φάρμακα για τη θεραπεία ψυχικών διαταραχών.
- Η εμμηνόπαυση
- Πικάντικες τροφές («γευστική εφίδρωση»)
- Υψηλές θερμοκρασίες
- Απομάκρυνση από το αλκοόλ ή ναρκωτικά παυσίπονα
- Υπερθυρεοειδισμός
Τι πρέπει να κάνετε μετά από την εφίδρωση;
Μετά την εφίδρωση, θα πρέπει να:
- Πίνετε άφθονο νερό για να αναπληρώνετε τα χαμένα υγρά του σώματος.
- Χαμηλώσετε ελαφρά τη θερμοκρασία του δωματίου για να εμποδίσετε περισσότερη εφίδρωση.
- Πλένετε το πρόσωπο και το σώμα σας αν ο ιδρώτας έχει στεγνώσει επάνω σας.
- Δοκιμάστε τεχνικές χαλάρωσης, όπως η γιόγκα και ο διαλογισμός.
Πότε πρέπει να συμβουλευτείτε γιατρό
Αν οι λόγοι που ιδρώνεις δεν έχουν να κάνουν με φυσικά αίτια (υψηλή θερμοκρασία ή εξάσκηση) τότε ίσως θα πρέπει να γίνουν κάποιες εξετάσεις. Λόγος ανησυχίας προκύπτει στη δευτεροπαθή υπεριδρωσία και χρήζει διερεύνησης. Ενδοκρινοπάθειες (παθήσεις θυρεοειδούς, επινεφριδίων), κακοήθεις όγκοι (λέμφωμα), λοιμώξεις (Aids, φυματίωση, ηπατίτιδες) καθώς και φάρμακα που επιδρούν στο κεντρικό νευρικό σύστημα είναι κάποιες από τις αιτίες δευτεροπαθούς υπεριδρωσίας
Στον γιατρό σας πρέπει να πάτε:
- Όταν νιώθετε πόνο στο στήθος
- Όταν έχετε πυρετό
- Όταν έχετε ταχυπαλμία
- Όταν έχετε δυσκολία στην αναπνοή
- Αν χάνετε αδικαιολόγητα βάρος
Αυτά τα συμπτώματα μπορεί να υποδεικνύουν κάποιο πρόβλημα, όπως ο υπερθυρεοειδισμός ή κάποια λοίμωξη.
Επίσης, πηγαίνετε στον γιατρό σας άν:
- Ιδρώνετε πολύ ή η εφίδρωση διαρκεί για μεγάλο χρονικό διάστημα ή είναι αδικαιολόγητη.
- Η εφίδρωση συμβαίνει με ή ακολουθείται από πόνο στο στήθος ή πίεση.
- Χάνετε βάρος ή συνήθως ιδρώνετε κατά τη διάρκεια του ύπνου.
του Αλέξανδρου Γιατζίδη, M.D., medlabnews.gr iatrikanea
