«Αν αισθάνεσαι μοναξιά όταν είσαι μόνος, έχεις κακή παρέα.»
Jean-Paul Sartre, 1905-1980, Γάλλος φιλόσοφος
Μοναξιά
…Να της βάλω και πανιά
Για ταξίδι τελευταίο…
Παίρνω μονάχα δυο στίχους από το λαϊκό άσμα του Πάριου «Πιο καλή η μοναξιά». Η σφοδρή επιθυμία κάθε ψυχής που την ταλανίζει η μοναξιά. Να εξαφανισθεί από προσώπου γης, μια και καλή και ποτέ να μην γυρίσει.
Συναίσθημα βαρύ η μοναξιά, που αλλιώς την ορίζουμε κι αλλιώς τη βιώνουμε. Έννοια, η οποία δηλώνει την κατάσταση στην οποία είμαστε αποκομμένοι και αποστασιοποιημένοι από τους άλλους, με αποτέλεσμα την έλλειψη κοινωνικών σχέσεων και συναναστροφών. Λόγω της χαμηλής αυτοπεποίθησης τα άτομα οδηγούνται στη δυστυχία της μοναχικής ζωής που προκαλεί πολλά σωματικά και ψυχικά προβλήματα, όπως αρτηριακή πίεση, Αλτσχάιμερ, κατάθλιψη, αϋπνία κλπ ή καθιστά το άτομο επιρρεπές στις εξαρτήσεις όπως το κάπνισμα, το ποτό και οι ναρκωτικές ουσίες.
Η έλλειψη ανθρώπων με τους οποίους να μοιραστεί τα προβλήματα του, τις σκέψεις ή τις ανησυχίες τους, είτε γιατί η μοναξιά προέρχεται από αυτόν τον ίδιο, είτε από τους άλλους, διαλύει και συνθλίβει τον ψυχικό του κόσμο προκαλώντας ανεπανόρθωτη βλάβη.
Υπάρχουν ορισμένοι που λόγω της οικογενειακής καταπίεσης ή μιας τραυματικής βιωματικής εμπειρίας δυσκολεύονται να ενταχθούν εύκολα στο κοινωνικό σύνολο και να αντιμετωπίσουν με άνεση τους υπόλοιπους χαρακτήρες. Επίσης, κάποιο πρόβλημα που έχει να κάνει με την εξωτερική εμφάνιση του ατόμου, δημιουργεί συμπλέγματα και μειωμένη αυτοεκτίμηση, δημιουργώντας του την πεποίθηση ότι οι άλλοι θα τον απορρίψουν ή θα τον περιγελάσουν. Γι’ αυτό και θα προτιμήσει να παραμείνει κλεισμένος στο φρούριο της μοναξιάς του, ενώ θα μπορούσε να έχει όμορφες και ανεπανάληπτες στιγμές με τους άλλους, να γελάσει, να χαρεί και να γευτεί μοναδικές στιγμές.
Από την άλλη πλευρά υπάρχει και η ακούσια μοναξιά, που επιβάλλεται από τρίτους. Ο κοινωνικός και φυλετικός ρατσισμός, οδηγεί τα άτομα στη μοναξιά με το έτσι θέλω και στην περιθωριοποίηση, εξυπηρετώντας συμφέροντα ορισμένων. Με αυτό τον τρόπο τα ανθρώπινα δικαιώματα καταπατούνται. Το χρώμα του σώματος ή το επίπεδο μόρφωσης π.χ. αφήνει πολλές φορές άτομα έξω από την παρέα. ‘Η η οικονομική δύναμη εμποδίζει στο να αναγνωριστούν οι πραγματικές αξίες αυτού που έχουμε απέναντι μας. Γιατί οι περισσότεροι δυστυχώς τείνουν να πιστεύουν ότι τα διπλώματα και το χρήμα αυξάνουν την αξία των ανθρώπων.
Επίσης, η τεχνολογία, που μόνο ψυχή δεν κατάφερε να προσφέρει, έχει δώσει μια πλασματική κάλυψη των ανθρώπινων αναγκών στον καθένα. Λόγω των κοινωνικών δικτύων, που είναι εφεύρεση ορισμένων για προσωπικό όφελος και κέρδος, δεν υπάρχει πια η ανάγκη και η χαρά της συναναστροφής. Αυτό οδηγεί στη νωθρότητα και στη δημιουργία ενός ανύπαρκτου κόσμου, με φανταστικούς ή εξωπραγματικούς ήρωες, με αποτέλεσμα την ταύτιση και υιοθέτηση μιας περίεργης και βλαβερής συμπεριφοράς, εξαφανίζοντας κυριολεκτικά τους οικογενειακούς δεσμούς, τους έρωτες και τις φιλίες. Κι όλα αυτά είναι δημιουργία κάποιου έξυπνου εις βάρος του αφελούς ανθρώπου, που πιστεύει στην υποτιθέμενη απαλλαγή του από τη μοναξιά, με τη χρήση και την ενεργή του παρουσία στα κοινωνικά δίκτυα.
Κάποιες στιγμές όμως, όσο παράξενο κι αν ακούγεται, η μοναξιά έχει να φανερώσει και την καλή της όψη στον άνθρωπο και θεωρείται μεγάλο προσόν. Είναι αναγκαία για το πνεύμα και την ανασυγκρότηση της σκέψης. Το να ξυπνάς για παράδειγμα μόνος σε μια ξένη πόλη, μακριά απ’ τους ίδιους ανθρώπους και τις ίδιες συνήθειες, σε σπρώχνει στο να μπεις σ’ έναν νέο, αλλιώτικο και διαφορετικό κόσμο, που σου προκαλεί περιέργεια να τον εξερευνήσεις και να γίνεις σοφότερος. Οι μεγάλοι ζωγράφοι, ποιητές, στοχαστές, φιλόσοφοι και γενικά οι καλλιτέχνες, έχουν προσφέρει και συνεχίζουν να προσφέρουν τεράστιο καλλιτεχνικό έργο, μέσα από την παρουσία της μοναξιάς. Γίνεται δηλαδή η μοναξιά τους δημιουργική, αφού διαμέσου αυτής επικοινωνούν με το εσώτερο κομμάτι του εαυτού τους.
Είναι προτιμότερο να συμφιλιωθούμε με τη μοναξιά μας ακολουθώντας τη δημιουργική της οδό, ώστε να μετατρέψουμε το κακό συναπάντημα της σε όμορφη εμπειρία, γεμάτη ικανοποίηση και επιβράβευση. Όταν διαβάσουμε ξανά το κεφάλαιο «Αυτοπεποίθηση», θα
φρεσκάρουμε τη μνήμη μας! Να έχουμε πίστη σε μας τους ίδιους και στις δυνάμεις μας.
Κι αν πάλι δεν μπορούμε να τη δούμε σαν πρόκληση για δημιουργία, είναι απαραίτητο να την αντιμετωπίσουμε χωρίς να τη φοβόμαστε. Κανείς δε θα μας κοροϊδέψει ή εξαπατήσει για τυχόν ελλείψεις και αδυναμίες στον χαρακτήρα. Να βλέπουμε αισιόδοξα τις σχέσεις και να τις ενισχύουμε με την έντονη μας παρουσία και πράξη και όχι να τις διώχνουμε και να καταλήγουμε να είμαστε μόνοι και λυπημένοι, χωρίς καμιά συναναστροφή.
Η μοναξιά εμποδίζει ορισμένες φορές τα όνειρα. Τα παραμερίζει και καταστρέφει τη θετική τους σκέψη. Μας καθιστά ανίκανους να αντιδράσουμε και να επιβληθούμε στον εαυτό μας για να απαλλαγούμε μια και καλή από αυτήν. Γι αυτό και πρέπει να προσπαθούμε με όλο μας το είναι, όσο δύσκολο κι να φαίνεται, να την πολεμάμε. Και αν νιώσουμε ότι δεν μπορούμε πια, ότι κάναμε τα πάντα αλλά η μοναξιά είναι πιο δυνατή από εμάς, τότε να ζητήσουμε βοήθεια από έναν ειδικό και να εφαρμόσουμε τρόπους αντιμετώπισής της. Δεν είναι ντροπή. Αντίθετα στο τέλος θα γελάμε, αφού θα δούμε ότι στην πραγματικότητα είμαστε πιο δυνατοί από αυτήν και αδίκως την είχαμε φοβηθεί.
Είναι δύναμη να νιώσουμε δυνατοί μέσα στις ήδη υπάρχουσες συνθήκες της ζωής μας. Να κοιτάξουμε το παιδί μας που μεγαλώνει και εξελίσσεται, να νιώσουμε ευγνωμοσύνη για τον αέρα που αναπνέουμε, για τη στέγη που έχουμε, για το νερό, το φαγητό. Να αντιληφθούμε ότι η ζωή είναι τόσο μικρή και δεν αξίζει να στερούμαστε πολύτιμες στιγμές αφήνοντας την μοναξιά να κυριαρχεί στη ζωή μας.
Μόνο εμείς οι ίδιοι μπορούμε ν’ αλλάξουμε και να ομορφύνουμε τις συνθήκες μας και κανείς άλλος. Μπορεί να χρειαστεί χρόνος και αγώνας, αλλά παρά να μείνουμε μέσα στη νωθρότητα και την άγνοια, καλύτερα να πολεμήσουμε τη μοναξιά όσο μπορούμε. Απόφαση χρειάζεται…. να της βάλουμε και πανιά… για ταξίδι τελευταίο… Για ένα ταξίδι χωρίς γυρισμό. Όπου εμείς θα αισθανθούμε επιτέλους ελεύθεροι από τα δεσμά της.
Έγραψε η Γιάννα Ιωάννου – mantzou.yianna@gmail.com
